Beste mensen, van harte welkom hier in Zwolle.

Over acht dagen is het 19 april. Een bijzondere datum voor dit congres. Het is dan precies 46 jaar geleden dat het eerste Nationale Verkeersveiligheidscongres begon: 19 april 1978. Toevallig was dit ook de dag van mijn negende verjaardag.

Hoe ik die dag mijn verjaardag vierde weet ik niet meer, maar ik weet zeker dat ik er niet bij stilstond dat op dat moment in de RAI in Amsterdam alle verkeersveiligheidsprofessionals voor het eerst bij elkaar kwamen. Wel weet ik nog dat mijn ouders mij altijd op het hart drukten op de stoep te blijven en uit te kijken met oversteken.

Daar was heel veel reden voor. Dat jaar kwamen 300 kinderen onder de 14 jaar om in het verkeer, vooral binnen de bebouwde kom.

Om het verkeersbeeld van 1978 verder in te kleuren, citeer ik de eerste zinnen uit het SWOV-rapport van dat jaar: “De verkeersveiligheid in Nederland heeft zich gunstig ontwikkeld. Vergeleken met 1977 nam het aantal verkeersdoden met 11% af tot ongeveer 2300. Het laagste aantal sinds 1964. Hoewel deze ontwikkeling hoopvol is, bestaat er nog geen reden tot juichen. Verkeersonveiligheid is nog altijd één van de ernstigste bedreigingen van de gezondheid van de Nederlandse bevolking.”

2300 verkeersdoden onder wie 300 kinderen. Dat was toen de situatie. Ik wil maar zeggen: we komen wel ergens vandaan…

De samenwerking tussen alle partijen betrokken bij verkeersveiligheid stond in 1978 nog in de kinderschoenen. Wel werd toen een beweging in gang gezet. De basis werd gelegd van een gezamenlijke strijd tegen verkeersonveiligheid.

Ik citeer mijn ambtsvoorganger, toenmalig minister Tuijnman, in zijn openingstoespraak van dat eerste Nationale Verkeersveiligheidscongres. Hij zei: “Ik hoop dat we ons gaandeweg beter realiseren dat bij de bestrijding van de verkeersonveiligheid niemand mag doorverwijzen, dat niemand zich aan zijn eigen verantwoordelijkheid kan onttrekken.” Einde citaat.
Díe oproep tot een gezamenlijke verantwoordelijkheid, is al 46 jaar actueel en is ook vandaag weer de belangrijkste aanleiding waarom we hier zijn.
Verkeersveiligheid kunnen we alleen verbeteren als we één front vormen, als we kennis en oplossingen met elkaar delen. Het motto van het congres van vandaag - In Tandem naar meer verkeersveiligheid - drukt die kerngedachte goed uit.

Daarom van harte welkom! Goed dat jullie er zijn: wegbeheerders, bestuurders, onderzoekers, beleidsmedewerkers, adviseurs, belangenbehartigers, handhavers. Kortom iedereen die zich inzet voor verkeersveiligheid.

Het is goed om ons te realiseren dat die samenwerking al enorme vooruitgang heeft gebracht.

Het CBS kwam deze week met nieuwe cijfers. Vorig jaar kwamen 684 mensen om het leven door een verkeersongeval. Dat zijn er 61 minder dan het jaar daarvoor maar het zijn er nog steeds te veel.

Net als de afgelopen jaren zien we dat er zich meer fietsers onder de slachtoffers bevinden dan automobilisten.

De cijfers onderstrepen de noodzaak om ons te blijven inzetten voor het veiliger maken van verkeer. Daar gaan we dan ook volop mee door.

We hebben een stevige basis.
Gedurende 10 jaar, tot 2030, stellen we € 500 miljoen beschikbaar. Met co-financiering van de andere wegbeheerders is er in totaal 1 miljard euro beschikbaar voor provincies, gemeenten en waterschappen. Geld dat goed besteed wordt. Wegbeheerders namen concrete maatregelen om het lokale en regionale wegennet veiliger te maken.

Zo zijn er 31 rotondes aangelegd, meer dan 62 kilometer fietspad verbreed, ruim 4 kilometer stoeprand schuiner gemaakt.

Er zijn veel gemeenten en provincies aan de slag met kleine en grote maatregelen.

• De provincie Overijssel heeft fietspaden langs de N760 verbreed.
• Gemeente De Bilt heeft een fietsoversteek aangelegd en een vrij-liggend fiets/bromfietspad.
• Gemeente Waalre heeft schoolgaande routes aangepakt en veiliger gemaakt.
• Ook zijn veel steden nu bezig met het verlagen van de maximum snelheid naar 30 km per uur binnen de bebouwde kom. Mooi dat zoveel wegbeheerders actief zijn met verkeersveiligheid!

In de loop van het jaar zal ik opnieuw geld beschikbaar stellen zodat we nog meer kunnen investeren in maatregelen die de verkeersveiligheid ten goede komen.

Goed is ook dat we met het zogeheten Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030 risico’s beter in beeld hebben. Daardoor kunnen we heel gericht acties nemen om verkeersonveilige situaties aan te pakken. Natuurlijk duurt het altijd even voordat je daar de resultaten van ziet. We hopen dit de komende jaren te zien.

Intussen weten we dat er meer nodig is. Er zijn extra maatregelen nodig om de trend van een stijgend aantal verkeersslachtoffers te doorbreken.

Afgelopen najaar hebben we hiervoor verschillende bijeenkomsten gehouden met meerdere partijen. Iedereen begrijpt de urgentie. Ik verwacht halverwege dit jaar te kunnen laten weten welke extra maatregelen bijdragen aan het doorbreken van die trend. 

Eén ding is helder. Uit alle scenario’s blijkt dat het verbeteren van de fietsveiligheid prioriteit nodig heeft. In 2022 was 70% van de ernstig gewonden en één derde van de verkeersdoden een fietser. We zien al ruim tien jaar een stijging van de verkeersdoden onder fietsers.
Daarom leggen we de laatste hand aan een Meerjarenplan Fietsveiligheid. Hiermee willen we de fietsveiligheid op korte termijn verbeteren. Het stimuleren van het vrijwillig gebruik van de fietshelm is daar in ieder geval een onderdeel van. Heel mooi dat provincies als Friesland, Gelderland en Limburg hiermee al het voortouw nemen.  

Een opgevoerde e-bike of fatbike past in ieder geval zeker niet in een fietsveilig land. Ik deel de zorgen die bij velen van jullie daarover leven. Daarom worden eind dit jaar  opvoersetjes op elektrische fietsen verboden. Ook gaan we vooral onder jongeren duidelijker maken wat wel en niet mag met een e-bike. 

Cruciaal bij dit alles dat we goed inzicht hebben in ons verkeer en dat we de zwakke plekken in beeld hebben. Ik ben blij dat we de afgelopen tijd op dit vlak een nieuwe stevige stap hebben kunnen zetten: ook ambulance-diensten leveren inmiddels hun gegevens aan over verkeersongevallen. Samen met de gegevens van de politie hebben de gemeenten hierdoor een nog beter inzicht in locatie en toedracht van het ongeval. Dat helpt enorm bij het nemen van gerichte maatregelen.
Bijna de helft van de ambulance-diensten is nu zover en ik hoop dat de andere helft snel volgt. Uiteraard belangrijk dat we dit zorgvuldig doen met het oog op de privacy.

Zo maken we wel degelijk stappen vooruit.
We komen van ver.
Ten opzichte van 46 jaar geleden zijn hele forse stappen gezet.
Zou ik dit jaar op 19 april mijn negende verjaardag vieren, dan liep ik nu veel en veel minder risico in het verkeer. In 2022 vielen er 23 doden onder kinderen – nog steeds veel teveel, maar aanmerkelijk minder dan de 300 kinderen in 1978.

Duidelijk is dat we het verkeer alleen structureel veiliger kunnen maken als we alle inzichten, kennis en opvattingen delen met elkaar. Ook partijen zoals werkgevers, onderwijsinstellingen, verzekeraars en de industrie hebben veel invloed op verkeersveiligheid.

Verkeersveiligheid is een gezamenlijke verantwoordelijkheid – dat was de missie 46 jaar geleden, en dat is tot op de dag van vandaag nog steeds wat ons bij elkaar brengt en inspireert. Gezamenlijk – in tandem dus – naar een verkeersveilig Nederland! Ik wens jullie een inspirerend congres! Dank jullie wel.