Dames en heren,
Utrecht. Als ik hier door de straten rijd, gaat mijn hart altijd even iets sneller kloppen. In de jaren ’80 reed ik zes jaar lang op mijn fietsje naar de collegebanken in de Uithof. Wat ik toen nog niet wist, was dat in mijn achtertuin een rioolwaterzuiveringsinstallatie stond. Laat staan wat daar precies gebeurde.
Water – dat was iets wat als vanzelfsprekend uit de kraan kwam. 24/7, ook toen al in een wereldwijd ongeëvenaarde kwaliteit: schoon, gezond, helder – onuitputtelijk. De Oudegracht? Leuk met een bootje, leuk op de terrassen. Maar erin gaan deed je zeker niet.
Sinds de jaren ’80 is er veel veranderd. Verbeterd! Ons water is schoner. In de Utrechtse grachten wordt tegenwoordig zelfs een Singel Swim georganiseerd. Al begrijp ik dat u vooraf de fietswrakken eruit vist en deelnemers adviseert een tetanusprik te halen…
Ons water is schoner, maar de zuivering wordt complexer.
Elke branche in Nederland wordt slimmer en innoveert – van zorg tot landbouw, van chemie tot persoonlijke verzorging. En het brengt veel goeds: door medicijnen leven we langer, door gewasbeschermingsmiddelen hebben we grotere oogsten. Maar de waterzuivering moet daardoor óók slimmer. En daarom zijn we vandaag hier.
Want u doet hier – midden in de vierde stad van Nederland – iets bijzonders. We openen vandaag de grootste Nereda-zuivering van Europa. Nereda – dat is in de eerste plaats schoner water. Maar dat is ook méér schoon water per minuut, minder ruimte, minder energie en chemicaliën, minder geur. Kortom, schoner, efficiënter en effectiever. Een wereldinnovatie van onze eigen TU Delft.
Dagelijks zuivert u hier 65 miljoen liter afvalwater. Om bij de Utrechtse binnenstad te blijven, dat staat gelijk aan 2x per dag de hele Oudegracht! Ook gaat een warmtepomp hier straks 10.000 woningen van warmte voorzien...
Het zijn innovaties waarvan niet alleen Nederland, maar de hele wereld kan profiteren.
Twee weken geleden was ik bij de Klimaattop in New York. Samen met Bill Gates, Kristalina Georgieva en Ban Ki-Moon heb ik daar het Jaar van Actie voor klimaatadaptatie geopend. We moeten onze wereld aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering: hoe eerder, hoe beter.
Daarbij is te veel water een probleem, overstromingen. Maar zeker ook vies en te weinig water. In veel landen wordt nog steeds 80% van het afvalwater ongezuiverd geloosd. Wereldwijd hebben 785 miljoen mensen geen toegang tot schoon drinkwater.
Nereda is daarmee een belangrijk exportproduct! Deze Utrechtse waterzuivering is een etalage voor de internationale markt.
Dames en heren,
Als ik hier op de waterzuivering rondloop – zo meteen gaan we het nog van iets dichterbij bekijken – dan ben ik trots op een watersector die vernieuwt en initiatief laat zien. Ik zie Aarle-Rixtel, waar waterschap Aa en Maas met nieuwe technieken 80% van de medicijnresten probeert te verwijderen. Aarle-Rixtel was een eerste begin! Volgend jaar voorziet u de zuivering van Houten van zo’n extra stap. Niet meer als proef, maar als volwaardige installatie!
Ik zie het initiatief van de ‘Waterfabriek’, met plannen om gezuiverd afvalwater linea recta aan de landbouw en industrie te leveren. Zonder tussenkomst van lozing in een rivier. Dat is prachtig en geen overbodige luxe als je bedenkt dat we naar een circulaire economie moeten en naar zuiniger watergebruik.
Dames en heren,
Ik zie Emmen, waar ze proeven doen met een slimmere toevoer van water. Ik zie in alle nieuwe bestuursprogramma’s dat waterschappen zichzelf een rol toebedelen in het verwijderen van medicijnresten. En daar ben ik heel blij mee: dat is in twee jaar een ongelofelijke omslag!
Ik roep u hier in Utrecht ook op in de toekomst nóg verder te gaan en nieuwe, schadelijke stoffen uit het water te halen.
Er wordt al gedacht aan poederkool in Nereda. Dan wordt het technisch. Maar waar het op neerkomt, is innovatie op innovatie. En dat is natuurlijk wat we willen…
Onze koning Willem-Alexander zei het al in 2010: “There is no waste water, only water that is wasted.” En zo is het.
Ik dank de waterschappen Stichtse Rijnlanden en Amstel, Gooi en Vecht voor dit mooie initiatief en De Stichtse Kraan voor de bouw. En ik dank u voor uw aandacht.