Van harte welkom, fijn om zoveel mensen te zien bij deze Nationale Conferentie Circulaire Economie.
De beelden lieten het net al zien: wat hebben met z’n allen veel in gang gezet de afgelopen jaren! Zeer inspirerend om het circulaire gedachtegoed in al die jaren van zeer nabij te zien groeien.
Van kleinschalige experimenten tot serieuze businesscases. Van een Kamermotie tot stevige passages in het Regeerakkoord. En van heel veel losse initiatieven tot één nationaal Uitvoeringsprogramma.
Dat programma ligt er nu. Dit brengt ons nationaal gezien in een nieuwe fase: de fase van opschalen en versnellen waarin de uitvoering en het meten van de voortgang centraal staan. Het is goed om dat vandaag gezamenlijk te markeren.
Stap voor stap gaan we gestructureerd de circulaire economie in praktijk brengen.
Ik zeg met nadruk: ‘nationaal gezien’. Want op heel veel plekken in Nederland gebeurt al heel erg veel, zoals het Planbureau voor Leefomgeving een paar weken geleden rapporteerde.
In cijfers uitgedrukt:
- 85.000 activiteiten
- Half miljoen banen
- 1500 echte nieuwe initiatieven
Achter deze cijfers gaan prachtige verhalen schuil van mensen die met nieuwe ogen gingen kijken naar hun omgeving. En die dachten: het kan beter, het kan slimmer, het kan met minder verspilling.
Zoals Richard Gosselink uit Wageningen.
Ons asfalt kan een stuk duurzamer, dacht hij. En hij ging op zoek naar een alternatief bindmiddel. Tot nu toe wordt daarvoor een fossiel restproduct gebruikt, terwijl een natuurlijk middel rijkelijk aanwezig is. Een eerste fietspad ligt er nu.
Of Sytze van Stempvoort die tijdens zijn studie erachter kwam dat sinaasappelschillen een prima grondstof kunnen zijn voor voedingsmiddelen. Hij ontdekte dat bedrijven betalen voor de afvoer van deze schillen die vervolgens worden verbrand. Hij verzamelt nu 40.000 kg schillen per dag en in zijn fabriek maakt hij er componenten voor voedingsmiddelen van. Een voormalige afvalstroom is nu grondstof.
Of Dewi Hartkamp die in de glastuinbouw werkt, en grondstof zag in de enorme hoeveelheden plantenresten. Ze ging thuis aan de slag met hakselen, drogen en poeders maken. Haar product blijkt toe te passen in de interieurbouw. Een bedrijf als Gispen heeft interesse.
De gedrevenheid en vindingrijkheid vind ik enorm inspirerend. Zelf heb ik ook veel gezien en gehoord tijdens de vele werkbezoeken die ik het afgelopen jaar deed.
Wat me opviel: er ontstaan steeds meer nieuwe combinaties van bedrijven. Bedrijven die elkaar voorheen niet kenden. Wie had gedacht dat een kantoormeubelfabrikant iets te maken zou krijgen met glastuinbouw? Of een beddenfabriek met een chemiereus? Ooit slapen we allemaal op een nieuw en toch circulair matras!?
Als iets tot de verbeelding spreekt is dát het wel. Stel je voor: de hele nacht slapen terwijl je toch goed bezig bent! Als je dan niet uitgerust wakker wordt! ?
Wat me ook opviel: duurzaam aanbesteden door de overheid werkt! Het maakt verschil als de overheid zegt: zo wil ik het! Mooi om te zien wat de markt dan kan leveren. Van een circulair viaduct tot aan handdoeken voor Defensie.
Ik word nog steeds verrast door de hoeveelheid goede ideeën en initiatieven. Door het grote enthousiasme om aan de slag te gaan. Maar het is ook duidelijk dat er meer nodig is om onze doelstelling te halen. Misschien moet ik zo zeggen: er zijn heel veel radertjes aan het draaien.
Op steeds meer plekken. Vaak los van elkaar en soms tegen elkaar in. Wat zou het mooi zijn als we deze radertjes in elkaar konden laten grijpen zodat het geheel steeds sneller gaat draaien en de circulaire motor echt in beweging komt.
Die samenhang, die aandrijving ligt er nu. We zijn klaar voor de volgende fase.
- De Transitieagenda’s liggen er en hebben brede steun van het kabinet.
- Er is extra geld, én commitment overheidsbreed vanuit de klimaatopgave.
- Het Uitvoeringsprogramma is klaar en biedt een samenhangende structuur.
Met 117 concrete acties, van het project zeewier tot bioasfalt. Van de slimste wijk van Nederland tot chemisch recyclen. We gaan de voortgang vanaf nu monitoren: een nieuw systeem wordt in elkaar gezet zodat we weten wat het effect is van ons werk en wat we eventueel anders moeten doen. Eind dit jaar maakt PBL de eerste resultaten bekend.
Twee keer per jaar ga ik met de bestuurders rond de tafel om de voortgang te bespreken, en ieder jaar vindt deze nationale CE conferentie plaats. Gaat het snel genoeg? Zijn we met de goede dingen bezig? Weten we elkaar te vinden? Draaien alle radertjes van de circulaire motor de goede kant uit en snel genoeg?
Ik kijk er zeer naar uit om die nieuwe fase in te gaan. Vooral omdat we het wel ergens voor doen. Voor mij vormt het áchterliggend doel de belangrijkste drijfveer.
Ik denk dan aan de komende generaties, die ook in welvaart willen leven. Met voldoende grondstoffen. Een wereld met 10 miljard mensen in 2050 is alleen mogelijk met een economie die meer circulair is. Ik denk ook aan de afspraken die we hebben gemaakt om klimaatverandering tegen te gaan.
Onze inzet is 49% CO2 reductie in 2030. Een slimmer grondstoffenverbruik is hierbij onmisbaar. Een circulaire economie is de ontbrekende schakel van onze klimaatopgave. En daarom voegen we die schakel toe. Ook omdat het onze economie zoveel kansen biedt.
Dit achterliggend doel inspireert mij in ieder geval om nieuwe stappen te zetten.
Dat is hard nodig. Want we staan nog maar aan het begin. Zo’n 3 tot 4% van onze economie is nu circulair…. Nog té weinig projecten breken echt door….. Er is doorzettingsvermogen, nieuwe kennis en aandacht in het onderwijs, en ruimte in regelgeving nodig om verder te komen.
Die thema’s lopen ook als een rode draad door het Uitvoeringsprogramma.
De stappen naar circulair ontwerpen leveren nu al resultaten op.
Van lampen tot bankstellen. Er ontstaat een nieuwe standaard in de interieurbouw. Er zijn vandaag hier veel voorbeelden te zien. De CIRCO-workshops trekken veel belangstelling. Binnenkort begint de 1000-ste deelnemer. Nieuwe impulsen verwacht ik ook van het Versnellingshuis. Dat heb ik vorige week met VNO/NCW, MKB Nederland en MVO gelanceerd om bedrijven te helpen hun circulaire producten succesvol op de markt te brengen.
En vanmiddag teken ik met een grote groep bedrijven een plastic pact. We maken ambitieuze afspraken om meer met minder plastic te doen en te stoppen met wegwerpplastic.
Het gaat om een trendbreuk in het gebruik van plastic. Van steeds méér en éénmalig, naar bewust, circulair en minder.
En zo is Nederland internationaal een koploper op circulair gebied. Met organisaties die steeds meer best practices en kennis ontwikkelen en dat ook verspreiden en laten toepassen. Dit valt op in het buitenland. Het maakt ons land aantrekkelijker.
Nederland heeft een open economie. Het is ook in ons belang dat andere landen meegaan.
Het helpt dan ook dat het hoofdkwartier van Platform for the Accelaration towards A Circular Economy (PACE) naar Nederland komt. Een afspraak die we de afgelopen maand in Davos tijdens het World Economic Forum maakten. Dit platform van koplopende landen legt internationale verbanden tussen overheden en bedrijven. En brengt kennis internationaal verder. Mondiaal gezien neemt die behoefte aan nieuwe kennis alleen maar toe. Daar kan Nederland zijn voordeel mee doen. We blijven koopman! Alle landen zetten zich in om de VN-doelen te halen, de Sustainable Development Goals.
Een circulaire economie heeft hierbij een sleutelrol. Ik ben heel blij dat mijn collega, Sigrid Kaag, minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking vandaag bereid is om die internationale dimensie toe te lichten.
Tot slot.
Ik sta hier met een heel trots gevoel over wat we met zoveel partijen in gang hebben gezet. Er ligt een hele stevige basis. Een stabiele structuur. Het politiek draagvlak is er, er ligt een ambitieus programma, het urgentiegevoel is breed. En het belangrijkste: er is heel veel enthousiasme en vindingrijkheid om aan de slag te gaan.
Een nieuwe fase breekt aan: ik kijk er zeer naar uit om met jullie grotere stappen te zetten naar een circulaire economie.
Want uitvoeren, dat doet U! En ik reken op U! Ik wens u een hele inspirerende dag!