Q&A Europees PFAS verbod

03-06-2021

Om ons milieu en onze gezondheid te beschermen werkt Nederland samen met andere Europese lidstaten en betrokken partijen aan een Europees PFAS verbod. Hieronder in deze Q&A meer informatie en de stand van zaken.

Hoe gaat het EU PFAS verbod eruit zien?

Van de groep PFAS-stoffen zijn sommigen nu al verboden, zoals PFOS sinds 2008 en PFOA en een aantal stoffen die daarop lijken sinds 2020.

We werken nu Europees aan een zogenoemd restrictievoorstel: een Europees verbod op de hele groep PFAS, zodat we een waterbed effect van stof a naar stof b voorkomen. Nederland werkt samen met Denemarken, Duitsland, Noorwegen en Zweden aan dit voorstel om de risico’s van de stoffen voor mens en milieu te beperken.

Hoe het Europese verbod eruit komt te zien en voor welke producten dit gaat gelden, is nu nog niet te zeggen. Het verbod zal zich richten op alle toepassingen van PFAS, met uitzondering van enkele toepassingen die als essentieel, onmisbaar, worden gezien.

Hoe wordt bepaald wat een essentiële toepassing is?

Aan bedrijven en andere belanghebbenden is informatie gevraagd over de toepassing, functionaliteit van PFAS en mogelijke alternatieven. Op basis van de analyse van deze informatie zal door de landen die het restrictiedossier maken een voorstel worden gedaan welke toepassingen volgens deze landen verboden zouden moeten worden. Toepassingen die als essentieel worden gezien worden uitgezonderd van het verbod. Wel kunnen voor deze toepassingen nog maatregelen worden voorgesteld om het gebruik terug te dringen en te voorkomen dat deze PFAS in het milieu terecht komen.

In het Montreal Protocol in 1987 is al een onderscheid gemaakt tussen essentiële toepassingen en niet-essentiële. Naar de criteria die in dat Protocol worden gebruikt zal ook gekeken worden maar dat Protocol is wel voor heel andere doeleinden opgesteld (namelijk voor weren van stoffen die de ozonlaag aantasten), dus die definitie is niet 1-op-1 over te nemen.

In een apart traject, in het kader van de nieuwe EU Chemicaliën Strategie, zullen de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Lidstaten de komende jaren samen bepalen wat ze in het kader van de REACH-verordening essentiële toepassingen vinden en wat niet.  

Tijdens het opstellen van het restrictievoorstel wordt per toepassing van PFAS onderbouwd waarom deze mogelijk niet essentieel is. De deelnemende landen onderzoeken of er bijvoorbeeld productiemethoden, of producten zijn waarbij het niet anders kan dan gebruik te maken van PFAS. Hiervoor kijken ze ook welke andere mogelijke stoffen of methoden er zijn om PFAS te vervangen. Daarbij kan het ook gaan om niet-chemische oplossingen waarmee eenzelfde functionaliteit bereikt kan worden. Andere elementen in de onderbouwing zijn risico’s voor de veiligheid, gezondheid of het milieu.

Wanneer treedt het Europese verbod in werking?

Beogen vóór 2025. Dat lijkt lang. Dat kunnen we ons voorstellen. Iedere restrictie verloopt volgens de gebruikelijk formele procedures en die ruim twee jaar duren, waarna nog het politieke besluitvormingsproces in Europa volgt. We hebben nu vóór de formele start van het proces (op 15 juli a.s.) een jaar extra voorbereiding genomen. De reden daarachter is dat we een gedegen dossier willen opstellen met goede onderbouwing en dat deze restrictie om een hele grote groep stoffen en toepassingen gaat. Bijzonder aan dit restrictievoorstel is dat alle schadelijke PFAS stoffen, zo’n 6000 in totaal, voor het eerst in één keer verboden gaan worden. Dat maakt dit de meest uitgebreide en complexe restrictie die tot nu toe is opgepakt onder de Europese verordening REACH. Deze verordening van de Europese Unie heeft als doel de gezondheid van de mens en het milieu beter te beschermen tegen de risico's die chemische stoffen kunnen opleveren. Het is belangrijk alle 6000 stoffen die onder PFAS vallen in één keer samen te nemen, omdat zo voorkomen wordt dat de ene PFAS door de andere PFAS wordt vervangen. Zo ging de industrie bij het verbod op de stof PFOA in 2008 over op het ‘broertje’ van PFOA: GenX. Ook een schadelijke stof met een net iets andere structuur. Dat waterbedeffect willen we voorkomen. Omdat het bij PFAS gaat om veel verschillende stoffen (rond de 6000) en veel verschillende toepassingen is voorafgaand aan het formele traject al een jaar voorbereidend werk gedaan, inclusief publieke consultaties. Ook zal het veel tijd kosten om de informatie te verwerken en een goed onderbouwd voorstel te presenteren. Als de onderbouwing onvoldoende is, dan staan we aan het eind van de rit alsnog met lege handen.

 

Het is een zorgvuldig proces waarin alle wetenschappelijke informatie en informatie van fabrikanten en gebruikers wordt bestudeerd. In de Europese REACH-verordening staat precies omschreven hoe een restrictievoorstel-dossier moet worden samengesteld en ingediend. Een van de stappen na het indienen is dat twee Europese wetenschappelijke comités (RAC Committee for Risk Assessment en SEAC Socio-Economic Assessment Committee) zich over het restrictievoorstel buigen om te checken of het wetenschappelijk goed in elkaar zit. Ook is er een openbare raadpleging waarin belanghebbenden gevraagd worden om aanvullende informatie aan te leveren. Vervolgens wordt nagegaan of het restrictievoorstel in de praktijk (door bijvoorbeeld Inspectiediensten) handhaafbaar is. Op basis van het restrictievoorstel en de RAC en SEAC opinies, doet de Europese Commissie een voorstel. In het REACH Comité wordt het voorstel ter stemming aan de lidstaten voorgelegd.

 

Stand van zaken en stappen tot een verbod:

•             In 2020 begonnen met voorbereidingen.

•             Noorwegen, Zweden, Denemarken, Duitsland en Nederland zijn de kartrekkers en zijn het dossier nu a h voorbereiden, dwz informatie verzamelen, van oa bedrijven. Bijvoorbeeld per belangrijk toepassingsgebied goed in beeld krijgen welke PFAS worden gebruikt, en welke alternatieven er kunnen zijn. Oa de pan, regenkleding, ski-was, smeermiddelen, pizzadozen.

•             Volgende stap is het voornemen om een restrictievoorstel in te dienen formeel bij ECHA aanmelden, dat gebeurt 15 juli 2021.

•             Nadat het restrictie dossier door de 5 landen is in ingediend (juli 2022) geven de wetenschappelijke comités (RAC en SEAC) hun opinie. Zij bepalen onder andere of de voorgestelde restrictie proportioneel is of de maatschappelijke kosten opwegen tegen de baten en de geschiktheid van alternatieven. Ook vindt er nog weer een consultatie plaats.

•             Vervolgens is de Europese Commissie aan zet. Die stelt op basis van alle bevindingen een wijziging voor in de lijst van restricties onder de REACH-verordening. De Raad en het Europese Parlement hebben drie maanden om hierop te reageren.

•             Tenslotte treedt de restrictie na een overgangsperiode in werking, het streven is nog vóór 2025.

 

Afbeeldingen

X (voorheen Twitter)

Cookie-instellingen